09.01.2024
Seri Üretime Başlayan ARMSTO, Türkiye’nin Konnektör İhtiyacını Karşılayıp İhracata Yönelecek
Kuruluşunun ardından 8 ayda seri üretim safhasına geçen ARMSTO, Türk savunma ve havacılık sanayisinin yıllık mikro-D konnektör ihtiyacını tek başına karşılayabilecek kapasiteyle üretim yapmaya başladı. Mikro-D konnektör ürün ailesinin tamamı için iç test ve kalifikasyon süreçlerini tamamlayan ve 10 Temmuz itibariyle seri üretime başlayan ARMSTO, yıllık ortalama 1 milyon konnektör üretme hedefiyle önce iç pazarın ihtiyaçlarını karşılayacak; ardından da ihracata odaklanacak. Nano-D konnektörler için de AR-GE çalışmaları yürüttüklerini ifade eden Kuzu Holding Yönetim Kurulu Üyesi ve ARMSTO Yönetim Kurulu Başkanı Vefa Kuzu, firmanın kısa ve orta vadeli hedeflerini MSI Dergisi okuyucuları için anlattı.
MSI Dergisi: ARMSTO, savunma ve havacılık sanayisinin konnektör ihtiyacını karşılama hedefiyle 2022 yılının Kasım ayında kuruldu ve 8 ay gibi kısa bir sürede tüm hazırlıklarını tamamlayarak, 10 Temmuz’da seri üretime başladı. Bu kadar kısa bir süre içerisinde seri üretim aşamasına ulaşmayı nasıl başardınız?
Vefa KUZU: ARMSTO’nun kuruluş aşamasında en büyük şansımız, ne yapmak ve nereye gitmek istediğimizi biliyor olmamızdı. Konnektörler, savunma ve havacılık alanında kullanılan sistemlerin temel bileşenlerinden biri olmasına rağmen, ülkemizde bu alanda bizim seviyemizde herhangi bir kabiliyet ve üretim tesisi bulunmuyordu. Bu alanda yaşanan ve yaşanması muhtemel ambargoların sonuçlarını tahmin etmek için kâhin olmaya gerek yok. İhtiyaç belliydi ve bu ihtiyacı karşılama yolunda hedeflerimiz açık ve net bir şekilde ortadaydı. Spesifik bir konu üzerinde yoğunlaştığımız için yol haritamızı hızlı bir şekilde çıkardık ve hedeflerimize doğru yürümeye başladık.
Biliyorsunuz bir fabrika kurulurken genel olarak gerekli makina ve teçhizatın teslim süreleri, ödeme konuları, yararlanılan teşviklerle alakalı konular süreci sekteye uğratır; gecikmeler yaşanmasına neden olur. ARMSTO’nun bütün tesis yatırımlarını öz kaynaklarımızla yapmış olmamız, süreci çok hızlı bir şekilde ilerletebilmemizi sağladı. Ekibimiz de donanımlı olduğu ve konuyu çok iyi bildiği için tüm bu avantajları kullanarak fabrikamızı çok kısa bir süre içerisinde seri üretim yapabilecek hale getirdik.
Sonrasında da AR-GE’sini yaptığımız ve prototiplerini ürettiğimiz bazı ürünlerimiz, kullanıcılar tarafından da test edildi. Biz ürünlerimizi özel olarak belirlediğimiz için AR-GE çalışmalarımız sonucunda ürettiğimiz konnektörlerle zaten testlerden geçiyorduk. Bu noktada makinalarımızı ve ürünlerimizin test sonuçlarını almamız, yaklaşık olarak aynı zamana denk geldi. Bu da seri üretime hızlı geçebilmemizde bir diğer etken oldu. Yaptığımız işin doğruluğundan emin olduğumuz için de testlerin sonucu beklemeden fabrikamızın kurulum çalışmalarını tamamladık. Çünkü test sonuçlarının olumlu olacağına inanıyorduk ve beklediğimiz gibi de oldu.
MSI Dergisi: Mikro-D konnektörler için nasıl bir test süreci işletildi?
Vefa KUZU: Ürünlerimizin tüm testlerini TÜBİTAK SAGE’ye yaptırdık. Çünkü en çok inceleyen, en detaylı süreçlerden geçiren bir kurum TÜBİTAK SAGE. Mikro-D ürünlerimizin tamamı 54 farklı teste tabi tutuldu ve hepsinden de geçti. Mikro-D konnektörleri üretme hedefimizin AR-GE ve test kısmını başarıyla tamamladık; şimdi hedefimiz bu ürünlerimizi pazara arz edebilmek.
“Kuzu Holding’in Sihirli Değneğini Kullandık”
MSI Dergisi: Pandemi ve sonrasındaki dönemde dünyanın her yerinde tedarik zincirinde aksamalar oldu ve ürün teslim sürelerinde ciddi artışlar yaşandı. Hal böyleyken ARMSTO, tesis kurulumunu çok kısa bir sürede tamamladı ve bugün ürün teslimi için çok kısa süreler verebiliyor. Bunu nasıl başardınız?
Vefa KUZU: Pandemi ve sonrasındaki süreçte hem üretim hem de ürün teslimi konusunda global ölçekte büyük krizler yaşandı. Ama biz Kuzu Holding ismine duyulan güven ve uluslararası bağlantılarımız sayesinde tesis için gereken makina ve teçhizatı temin edebildik ve bunları devreye alma gibi konularda herhangi bir problem yaşamadan üretim safhasına geçebildik. Kuzu Holding’in sihirli değneğini kullandık diyebilirim. Şu anda bütün mekanik üretim hattımız ve kaplama hattımız devreye alındı, makinalarımızın kurulumu bitti ve tesisimiz tamamen aktif durumda. Her bir konnektörün birebir aynı kalitede çıkması için otomasyona da çok önem verdik. Tüm bu bileşenleri üst üste koyduğunuz zaman, ürün tesliminde gecikme yaşanması riski de ortadan kalkıyor.
“Hiçbir Ambargo Üretimimizi Durduramaz”
MSI Dergisi: ARMSTO’nun konnektör üretimi alanında çok güçlü bir duruş sergilediğini görüyoruz. Geçmişte de konnektör üretimi konusunda sektörün bazı firmalarının girişimleri olmuştu. Ancak hiçbiri ARMSTO kadar adından söz ettirmedi. Sizin bu girişimlerden farkınız nedir?
Vefa KUZU: Biz savunma ve havacılık sanayisine yönelik herhangi bir iş yapmaktan ziyade, çok net bir şekilde, sektörün ihtiyacı olduğunu bildiğimiz konnektör üretimine yoğunlaştık. Bu çok kritik bir komponent. Türkiye’de konnektör temini sağlanamazsa savunma ve havacılık sanayisi durur. Ne İHA ne SİHA ne roket ne füze ne tank üretebiliriz. Bilgi akışını sağlayamadığımız sürece, hiçbir şey üretemeyiz.
Her adımı bu bilinçle attık. Bakın, bugün fabrikamız, mekanik üretim ya da kaplama konusunda bambaşka işler için de kullanılabilir. Ama biz hiçbir zaman konumuzdan sapmadık. Amacımız konnektör yapmaktı. Çünkü bu ürün hemen her alanda kullanılmak zorunda. Hedeflerimizi doğru belirledik. İlk hedefimiz, ürünlerimizin en zorlu testleri geçmesiydi. Tasarladığımız ilk ürünler testlerden başarıyla geçerken, bir taraftan da tesisimizin kuruluş ve devreye alma çalışmalarını tamamladık.
Yatırım planını yaparken tesisimizi, Türkiye’ye yönelik herhangi bir açık ya da örtülü ambargo durumunda, üretim hattımızın durmaması için konnektörlerin pinleri dahil her şeyi üretecek şekilde kurguladık. Tüm bileşenlerin fabrikamıza hammadde olarak girip ürün olarak çıkacağı bir tesisimiz var. Ne pini ne kaplaması ne enjeksiyonu ne de parçaların birleştirilmesi… Hiçbir alt bileşen ya da işlem dışarıda yapılmıyor. Tüm süreç ARMSTO çatısı altında tamamlanıyor ve nihai ürün ortaya çıkıyor. Dünya bütün kapıları kapatsa da Türkiye’de konnektör üretimini devam ettireceğimiz bir tesis kurduk.
Bizden önceki diğer girişimler, bir iş garantisiyle, alım garantisiyle hareket etmiş ya da teşvik almayı beklemiş olabilirler. Ancak biz yerli ve milli bir duruş sergiledik; tüm riskleri alarak yatırımımızı öz kaynaklarımızla yaptık. Ülkemizin bu duruşa kıymet vereceğini biliyorduk. Bugün geldiğimiz noktada da sektörün desteğini arkamızda hissediyoruz.
Mikro-D Konnektör Ailesinin Tüm Ürünleri Üretilebiliyor
MSI Dergisi: ARMSTO, kuruluş aşamasında mikro-D konnektör üretimine odaklandı. Sizinle firmanın kuruluş aşamasında yaptığımız söyleşide; 64 farklı mikro-D konnektörün en yaygın kullanılanlar olarak öne çıktığını ve ürün ailenizi de bu 64 ürünü kapsayacak şekilde kurguladığınızı söylemiştiniz. Kısa süre içerisinde de bu ürün çeşitliliğine ulaşmayı hedeflediğinizi belirtmiştiniz. Bu hedefin hangi aşamasındasınız?
Vefa KUZU: Başlangıçta hedeflediğimiz mikro-D konnektör ailesinin tüm üyelerinin AR-GE süreçlerini tamamladık. Hepsi için kendi iç testlerimizi ve kalifikasyon süreçlerimizi tamamladık ve birkaç firmaya küçük çaplı ürün teslimi de gerçekleştirdik. Şu an dünya üzerinde ARMSTO’nun üretemeyeceği bir mikro-D konnektör olmadığını söyleyebilirim.
Burada neden küçük çaplı siparişler aldığımız konusuna açıklık getirmek ve bir sistem eleştirisi yapmak isterim. Biz konnektörleri, bir firmanın alt tedarikçisi olarak üretmiyoruz; bir komponent üreticisiyiz. Ancak müşterilerimiz tarafından, yurt dışından satın aldıkları ürünlerden daha zorlu süreçlere tabi tutuluyoruz. Nasıl ki yabancı markalardan satın alındığında, ürün bir kutu ya da paket içerisinde geliyor ve kontrol etme şansları bulunmuyorsa bizim için de aynısının olmasını bekliyoruz. Pek çok yerli üretici bu sorunu yaşıyor. Üstelik bizden ürünü alıp deneme şansları da var; ama bunu yapmak yerine denetim sürecini uzatıyorlar. Ne yazık ki Türkiye’de sektörün büyük oyuncularının rutin denetim süreçleri uzun sürüyor. Doğal olarak da büyük çaplı satın alımlar henüz başlamadı. Ancak biz her türlü sipariş için hazırız. Fabrika olarak, üretim olarak ve test sonuçlarımız bakımından hazırız. Yaklaşık 2 ayda tüm süreçlerini tamamladığımız AS 9100 belgemizi de çok yakında alıyoruz.
İlk Teslimat UNIROBOTICS’in UKSS Ailesi İçin
MSI Dergisi: Seri üretimden çıkan ilk ürünleriniz hangileri ve bunlar nerelerde kullanılıyor?
Vefa KUZU: Üretim bandından çıkan ilk mikro-D konnektörlerimizin teslimatını, UNIROBOTICS firmasına gerçekleştirdik. Bu konnektörler, firmanın TRAKON uzaktan komutalı silah sistemi (UKSS) ailesine üye silah kulelerinde kullanılacak.
Daha önce değindiğim gibi mikro-D ürün ailesindeki tüm konnektörleri üretebilecek kabiliyetteyiz. Proje özelinde üretilecek konnektörün yapısı değişebiliyor, içerisindeki pin yapıları değişebiliyor, dişi-erkek birleşme noktaları değişebiliyor. Şimdilik gelen siparişlerde bizden talep edilen konnektörleri üretiyoruz. Yüksek adetli siparişler için ise büyük firmaların kalifikasyon süreçlerinin tamamlamasını bekliyoruz.
MSI Dergisi: İlk teslim ettiğiniz ürünler ve halihazırdaki üretim kapasiteniz hakkında bilgi verir misiniz?
Vefa KUZU: İlk teslimatlarını yaptığımız ürünler, 15 pinli dişi-erkek set ürünler oldu. Şimdi board tipi tapa konnektörlerinin üretimini yapıyoruz. Onlar kablolu değil. Doğrudan karta entegre olacak şekilde üretiliyor. 15 pinli ya da 24 pinli dişi-erkek set şeklinde tercih ediliyor.
Şu an için 8 adet CNC tezgahımızı, 8 saatlik tek vardiyalı normal bir tempoda çalıştırıyoruz ve günlük 800 ila 1.000 arasında konnektör üretebiliyoruz. Günde 3 vardiya yaparsak 3.000 konnektöre çıkarız. Bu da ayda yaklaşık 100 bin adet yapar.
“Ana Oyunculara Özel Fabrikalar Kurmak İstiyoruz”
MSI Dergisi: Türkiye’nin halihazırdaki yıllık konnektör ihtiyacı ne kadar?
Vefa KUZU: Geçen yıla göre bu yıl 5 katına çıkmasını öngörüyoruz. Büyük oyuncuların ihtiyaçlarını göz önüne alırsak iç pazarda yıllık 400-500 bin adet konnektöre ihtiyaç var. Küçük firmaların siparişlerini de eklersek bu rakam daha da artar. Biz öncelikle bu talebi karşılamayı hedefliyoruz. 2024’ün sonu itibariyle ihracata yöneldiğimizde, iç pazardaki talep devam ederse vardiya sayısını 3’e çıkarıp hem Türk savunma ve havacılık sektörünün ihtiyacını karşılayabiliriz hem de dış pazardan gelen talepleri.
Hayalim, Türkiye’deki her bir ana oyuncu için bir fabrika kurmak. Bir fabrika tamamen Roketsan’a çalışsın, bir diğeri ASELSAN’a. Ekiplerimiz de kendilerini oraya adasınlar. O fabrika ve personel, kendi firmasının ihtiyacına göre AR-GE yapsın, üretsin. Şu anki üretim kapasitemizde, onların 1 yıllık ihtiyaçlarını rahatlıkla karşılayabiliriz. Sonrasında kuracağımız fabrikalar da sadece ihracata odaklansın. Gelecek vizyonum bu. Çünkü dış pazarda da ARMSTO’ya büyük ilgi var; dünyanın önde gelen firmalarından bazılarıyla sıcak temas halindeyiz, görüşmelerimiz olumlu yönde ilerliyor.
MSI Dergisi: Peki global ölçekte nasıl bir talebe cevap vermeyi planlıyorsunuz?
Vefa KUZU: Global ölçekte çok büyük bir pazar var. Ama ARMSTO olarak öncelikli hedefimiz, her zaman için ülkemiz. Biz Türkiye’deki ihtiyacı karşılamadan yurt dışına açılmak istemiyoruz. Yurt dışına tabii ki ürün vereceğiz. Ancak önceliğimiz şu an yurt dışı değil. 2024 yılı sonuna kadar ARMSTO isminin sektörde tamamen oturmasını ve Türkiye’de sektör paydaşlarının mikro-D konnektör ihtiyacını ARMSTO’dan karşılamasını hedefliyoruz. Bu hedefi yakaladıktan sonra da 2025 yılında global pazara açılmayı hedefliyoruz. Çünkü yurt dışındaki firmalar çok büyük hacimlerde satın alım yapıyorlar.
“Azami 20 Günde Teslimat Yapabiliriz”
MSI Dergisi: Bir sipariş aldıktan sonra ARMSTO’nun teslimat süresi konusunda bir değerlendirme yapar mısınız? Bugün sektör paydaşlarının yurt dışından aldığı konnektörün teslimat süresi ne kadar, sizde bu süre ne kadar?
Vefa KUZU: Öncelikle şunu söylemeliyim ki, bugün kablolu konnektör bulmanın imkânı yok. Dünyada bir kablo krizi de söz konusu olduğu için kabloyu bulamadan kablolu konnektör temin etmek olanaksız. Kablolu konnektör kullanımı çok yaygındır; ama bugün siparişi verseniz bile en iyi ihtimalle 50 günden daha az bir sürede teslim edeceklerini düşünmüyorum. Bu süre, dünyada ortalama 120-150 gün arası; ama bizim teslimat süremiz, 10 bin adetlere kadar çıkarsa azami 20 gün.
MSI Dergisi: ARMSTO’nun seri üretime başlamasıyla birlikte nasıl bir istihdam yarattınız?
Vefa KUZU: ARMSTO’da usta-çırak ilişkisine çok önem veriyoruz. Daha fazla istihdam yaratma, personel yetiştirme, sektörü öğretme, sektör hakkında bilinçlendirme yapmak için mekanik bölümümüzdeki her bir operatörün yanına, ilgili okullarda eğitim gören bir de çırak alıyoruz. Kaplama tarafında mühendislerimiz, kimyagerlerimiz var; kaplama teknikerlerimiz var. Montaj, en fazla istihdam oluşturduğumuz alan. Şu an yaklaşık 80 kişilik bir kadromuz var. Her geçen gün bu sayı artıyor. Tam kapasite üretime geçtiğimizde, bu yılın sonuna kadar çalışma arkadaşı sayımızın 200’e çıkmasını öngörüyoruz.
MSI Dergisi: ARMSTO, konnektör üretirken dışarıdan hangi hizmetleri alıyor?
Vefa KUZU: Şu aşamada hammadde tedarikçilerimiz dışında herhangi bir alt yüklenicimiz yok. Zaten yola çıkarken de temel hedefimiz “Her şeyi kendimiz yapacağız.” şeklindeydi. ARMSTO, üç fabrikanın birleşiminden oluşan bir tesise sahip. Mekanik tarafta konnektörün dış gövdesini ve pinlerini üretiyoruz, kaplamasını yapıyoruz; montaj hattında parçaları birleştirip teslimata hazır hale getiriyoruz. Bugün için gündemimizde dışarıya herhangi bir iş yaptırmak bulunmuyor.
Sırada Nano-D Konnektör Ailesi Var
MSI Dergisi: ARMSTO’nun mikro-D konnektör ürün ailesinin tüm geliştirmelerini tamamladığını dile getirdiniz. Son olarak sırada ne olduğunu sormak istiyoruz. ARMSTO’nun bir sonraki adımı ne olacak?
Vefa KUZU: Mikro-D konnektörler konusunda her şeyi tamamladık. Artık top satış ekibimizde. Sırada nano-D konnektörler var. AR-GE birimimiz, hiç vakit kaybetmeden nano-D konnektörler için çalışmalara başladı. 2024’ün sonunda; bütün AR-GE süreçleri bitmiş, bütün testlerden geçmiş ve kalifiye olmuş bir şekilde seri üretime hazır nano-D konnektörler ortaya koymayı hedefliyoruz.
Nano-D’lerin kullanım alanları mikro-D’ler ile aynı. Fakat nano-D konnektörler, daha ileri bir teknolojiyle üretiliyor ve daha gelişmiş sistemlerle donatılmış küçük boyutlu ürünlerde kullanılıyor. Örneğin füzeler gibi, sistemin boyut olarak küçüldüğü yerlerde tercih ediliyor. Sektörümüzün nano-D konnektörlere olan talebinin de çok fazla olacağını tahmin ediyoruz. Nano-D, bu işin en niş kısmı. Dünyada da nano-D konnektör geliştiren firma sayısı çok az.
Konnektörler küçüldükçe, içindeki pinler de küçülüyor. Bugün mikro-D konnektör üreten firma sayısından çok daha az sayıda pin üreticisi firma var. Biz burada da fark yaratıyoruz ve hem konnektörün kendisini üretiyoruz hem de pinlerini. Mikro-D’de bir pin yaklaşık olarak 7 saç teli kalınlığında, inanılmaz ince bir yapıdan söz ediyoruz. Nano-D’lerde ise bu kalınlık yaklaşık 2 saç teli. Ve füzeler çok yüksek hızlarda yol alırken bile bu pinlerin yerinden oynamaması gerekiyor. Çok yüksek ve çok düşük sıcaklarda bu pinler; yanmayacak, erimeyecek, donmayacak. En zorlu koşullarda dahi veri akışında asla bir problem olmayacak. Asıl teknoloji de orada saklı zaten ve biz bunu da yapıyoruz. Nano-D’de pinleri üretebilecek sistemi şimdiden kurguladık. Şu anda satış ekibimiz mikro-D konnektörlerle ilgileniyor; AR-GE ekibimiz ise tamamen nano-D’ye odaklanmış durumda. 2024 Aralık ayı itibariyle nano-D’lerimizi de mikro-D’lerle aynı hızda üretebiliyor hale gelmeyi hedefliyoruz. Türkiye’de nano-D’ler mikro-D’ler kadar yaygın kullanılmaya başladığında, biz hazır olacağız ve paydaşlarımız nano-D konnektörlere de kolaylıkla ulaşabilecekler.
Kuzu Holding Yönetim Kurulu Üyesi ve ARMSTO Yönetim Kurulu Başkanı Vefa Kuzu’ya, zaman ayırıp sorularımızı cevaplandırdığı ve verdiği bilgiler için okuyucularımız adına teşekkür ediyoruz.